PROGRAM WYKŁADÓW stacjonarnych W MIESIĄcach WRZEsień – LUTY 2025/2026 (godz. 13.00-14.45)
25 września – dr Adam Tyszkiewicz – Pomniki i epidemie. Sztuka publiczna wobec chorób zakaźnych i pamięci zbiorowej. (57 wolnych miejsc)
Obrazowanie ofiar chorób zakaźnych w przestrzeni publicznej w porównaniu z upamiętnieniem zmarłych na skutek wojen czy kataklizmów klimatycznych, nie jest częstym zjawiskiem. Przed wiekami w wielu miastach europejskich wznoszono kolumny morowe, które nie tylko czciły pamięć ofiar dżumy, ale także stanowiły wota dziękczynne za ustąpienie epidemii. W XVIII wieku czarna śmierć przestała nawiedzać Europę, w jej miejsce pojawiły się jednak inne śmiertelne zarazy (cholera, grypa, AIDS czy ostatnio COVID-19) które równie srodze dziesiątkowały ludność dużych miast. Czy także tym innym „zjawiskom chorobowym” dedykowano pomniki w przestrzeni publicznej? Jaką formę one przyjmowały, w jakich lokalizacjach umiejscowiono tego rodzaju monumenty, co dokładnie one wyrażały, jakie symbole w programie treściowym były dla odbiorcy czytelne, kim byli zleceniodawcy oraz jakie były reakcje mieszkańców na tego typu pamiątki? Na te pytania zostaną udzielone odpowiedzi podczas prelekcji.
9 października – dr Kamil Leziak, Od tornad do huraganów: niebezpieczne zjawiska pogodowe związane z silnym wiatrem (brak wolnych miejsc)
Wykład poświęcony będzie najmniejszym i największym groźnym zjawiskom pogodowym związanym z występowaniem silnego wiatru, czyli tornadom oraz huraganom. Uczestnicy dowiedzą się, jak powstają tornada i huragany, w jaki sposób je badamy, a także, czy można przewidzieć ich występowanie. Omówione zostaną podobieństwa i różnice między tymi zjawiskami. Poznamy odpowiedź na pytanie: czy tornada i huragany zagrażają Polsce i czy zmiany klimatu wpływają na częstość tych zjawisk? Wykład uzupełniony będzie bogatym materiałem zdjęciowym i filmowym przedstawiającym najgroźniejsze tornada oraz huragany na Ziemi.
23 października – dr Dorota Giriat, Rzeki w mieście: Jak człowiek zmienia procesy rzeczne i wpływa na krajobraz dolin? (brak wolnych miejsc)
Dlaczego rzeka w mieście wygląda inaczej niż w innych obszarach? Czy kiedyś płynęła inaczej? Jak budowa mostów, regulacja brzegów czy zrzuty ścieków wpływają na jej kształt i życie w niej? Jak to jest badane? (analizy zdjęć lotniczych, map historycznych i współczesnych, by zobaczyć, jak miasta przekształcają rzeki albo jak udaje się przywrócić im naturalny charakter.
6 listopada – dr Jarosław Suchożebrski, Czasem powódź, czasem susza… Fakty i mity o zasobach wodnych Polski. (brak wolnych miejsc)
1 listopada zaczyna się nowy rok hydrologiczny. Początek roku hydrologicznego 2026 to świetna okazja by porozmawiać o stanie zasobów wodnych w naszym kraju. Jak je mierzymy? Czym różni się wezbranie od powodzi? Dlaczego w warunkach suszy hydrologicznej może pojawić się powódź? Dlaczego powodzie „stuletnie” pojawiają się częściej niż co 100 lat? Podczas wykładu prelegent postara się odpowiedzieć na te pytania, wyjaśnić niedopowiedzenia i niejasności oraz zmierzyć się z „fakenewsami” i mitami dotyczącymi najcenniejszego zasobu środowiska jakim jest woda.
4 grudnia; dr hab. Elwira Żmudzka, prof. UW – Klimat lokalny jako efekt modyfikacji wielkoskalowych procesów klimatotwórczych w wyniku oddziaływania podłoża atmosfery w skali miejscowej (brak wolnych miejsc)
Elementy klimatu, będące wynikiem przebiegu procesów klimatotwórczych w określonych warunkach zewnętrznych, są zróżnicowane przestrzennie oraz podlegają zmienności w czasie. Zróżnicowanie przestrzenne i czasowe warunków meteorologicznych/klimatu na danym obszarze zależy głównie od różnic: w ilości energii dochodzącej do różnych części tego obszaru, w jej pochłanianiu i sposobie zużycia na różne procesy fizyczne. Różnice te są związane z oddziaływaniem różnych czynników – cech fizycznych podłoża. Umiejętność delimitacji tych czynników w skali lokalnej oraz ocena wielkości różnic jakie mogą generować pozwala na oszacowanie zróżnicowania klimatu obszaru wokół nas. Wiedza ta może być wykorzystana do rozważań na temat możliwości umiejętnego gospodarowania na danym terenie, a także melioracji klimatu. Podczas wykładu zostaną omówione podstawy teoretyczne kształtowania się klimatu w skali miejscowej oraz czynniki geograficzne, powodujące jego zróżnicowanie w różnych typach krajobrazu.
18 grudnia; – dr Iwona Szumacher, Śladami Inków – andyjskie wyprawy (10 wolnych miejsc)
Ślady Inków są najwyraźniej zapisane w Cuzco i Machu Picchu w Peru. Podążają nimi miliony turystów. Ale tylko nieliczne osoby, w trakcie wypraw wysokogórskich, mogą dotrzeć do miejsc, gdzie Inkowie składali ofiary bogom na najwyższych szczytach Andów. Dramatycznym świadectwem ich rytuałów są m.in. mumie trójki dzieci odnalezione kilka metrów poniżej szczytu Llullaillaco (6739 m n.p.m.) – drugiego najwyższego na świecie aktywnego wulkanu. Podczas spotkania przyjrzymy się zarówno królestwu Inków, jak i śladom, które zostawili w Andach. Będzie to relacja z wysokogórskich wypraw w Andy (Peru, Argentyna, Chile, Ekwador, Boliwia).
8 stycznia – dr hab. Maciej Dąbski, Grenlandia: przyroda, społeczeństwo, geopolityka (brak wolnych miejsc)
Grenlandia fascynuje pod wieloma względami: dźwiga największy na półkuli północnej lądolód, zbudowana jest z jednych z najstarszych skał, zamieszkiwana jest w większości przez Inuitów, którzy próbują odnaleźć się w szybko zmieniającej się cywilizacji, ma lądową granicę między polityczną Europą na Ameryką Północną i jest obiektem gorącego sporu geopolitycznego. Miałem okazję prowadzić tam niedawno badania przyrodnicze i doświadczyłem trochę realiów funkcjonowania tego społeczeństwa. Zapraszam na wykład!
15 stycznia – prof. dr hab. Wojciech Dziemianowicz, Foresight, geografia, przestrzeń – pomówmy o naszej przyszłości (82 wolne miejsca)
Foresight i szerzej studia nad przyszłością interesują naukowców, polityków i przedsiębiorców. Foresight nie jest wróżeniem, czy zwykłym przewidywaniem lub prognozowaniem. Praktyczne zastosowanie foresightu dotyczy w istocie kształtowania przyszłości. Foresightem zajmują się specjaliści różnych dziedzin nauki, w tym geografowie i przedstawiciele gospodarki przestrzennej. W trakcie spotkania pokażemy nie tylko praktyczne podejście do foresightu do przestrzeni, ale również włączymy do dyskusji uczestników, by chwilę zastanowili się nad swoją przyszłością.
5 lutego – dr Magdalena Skorupska, #Widać zabory? Geografia wyborcza Polski – od Romera po turystykę wyborczą. (13 wolnych miejsc)
26 lutego – dr Krzysztof Górny, Czy Polska budowała imperium kolonialne? Meandry polskiego ekspansjonizmu zamorskiego (brak wolnych miejsc)
Spośród potęg europejskich minionego 500-lecia, do których niewątpliwie w kilku momentach dziejowych zaliczano Rzeczpospolitą, Polska jako jedyna nie prowadziła aktywnej polityki ekspansjonizmu zamorskiego. Podczas gdy Portugalczycy, Hiszpanie, Holendrzy, Anglicy/Brytyjczycy czy Francuzi, a nawet Włosi, Rosjanie, Duńczycy i Szwedzi niezwykle aktywnie działali na rzecz wejścia w posiadanie pozaeuropejskich posiadłości, władcy nad Wisłą mieli inne zajęcia. Czy to oznacza, że nigdy nie było „polskiej kolonii”? Czy nigdy nie próbowaliśmy zbudować polskiej osady w Afryce czy Ameryce? Czy poza Europą nie ma dziś śladów polskich ambicji politycznych i marzeń o imperium polskim? Warto dokładniej przyjrzeć się meandrom polskiego ekspansjonizmu zamorskiego.
PROGRAM WYKŁADÓW on-line W MIESIĄcach wrzesień – LUTY 2025/2026 (różne Godziny)
23 września; godz. 9.00-10.30, dr hab. Bogdan Zagajewski prof. UW, Co widać z satelity? (brak wolnych miejsc)
Podczas prezentacji omówione zostaną podstawowe informacje o teledetekcji, koncepcji funkcjonowania systemów satelitarnych, a także zastosowania w badaniach atmosfery, hydrosfery, analizach stanu roślinności i identyfikacji poszczególnych gatunków, pokryciu terenu, a także sytuacjach kryzysowych. Szczególna uwaga poświęcona zostanie systemom Europejskiej Agencji Kosmicznej, której członkiem jest Polska i bezpłatnej dostępności do danych.
14 października; godz. 11.30-13.00, dr Adam Tyszkiewicz – Słynne europejskie cmentarze w perspektywie historycznej: sztuka, funkcje, edukacja
Wizyty na cmentarzach na przełomie października i listopada należą do jednych z najważniejszych tradycji w polskim kalendarzu. Tego typu tereny w przestrzeni miast, szczególnie te historyczne i zabytkowe, warto odwiedzać regularnie także z innych powodów. Słynne nekropolie to nie tylko miejsca pochówku zmarłych, ale również galerie rzeźby i architektury na otwartym powietrzu oraz obszary rekreacyjne. Na wykładzie, na podstawie wybranych nekropolii, słuchacze dowiedzą się, od kiedy zaczęto zakładać cmentarze poza granicami miasta, jakie są najważniejsze symbole spotykane w sztuce nagrobnej oraz jakie funkcje mogą pełnić tego typu miejsca w XXI wieku.
18 listopada, 11.30-13.00 – dr Piotr Kociszewski – Mazowsze tematyczne: szlakami Książąt, Chopina … ale i industrialnych dziejów
Podczas wykładu zostaną przedstawione najciekawsze szlaki tematyczne prowadzące przez województwo mazowieckie – od miejsc związanych z książętami mazowieckimi i Fryderykiem Chopinem, po dziedzictwo rodzin przemysłowych, takich jak Wedlowie. Ukazana zostanie różnorodność kulturowa regionu, w którym przeplatają się historia, muzyka i tradycje fabrykanckie.
9 grudnia, 11.30-13.00 – dr Katarzyna Greń, Geograf w Antarktyce. Życie wśród pingwinów (wykład będzie poprowadzony z Antarktydy!) (brak wolnych miejsc)
Polska Stacja Antarktyczna im. Henryka Arctowskiego powstała w 1977 roku i jest jedną z 9 całorocznych stacji badawczych znajdujących się na Wyspie Króla Jerzego. Co roku przebywa w niej w lecie około 30-40 osób, a grupa zimująca liczy około 10 osób. Obecna wyprawa, jest wyprawą jubileuszową, 50-tą, a jednym z wyzwań stawianych przed nią jest kolejny etap budowy nowej stacji. W trakcie wykładu opowiedziane zostanie, jak wygląda życie na antarktycznej stacji, jak w ciągu roku zmienia się otoczenie i jak wygląda zima na odizolowanej od świata stacji. Będzie to opowieść o ludziach, wyzwaniach, prowadzonych badaniach, zwierzętach, które nie czują strachu przed człowiekiem, o lodowcach i górach lodowych.
3 lutego; godz. 12.00-13.30, dr Anna Jarocińska, Jak rozpoznać stres roślin z wysokości?
Rośliny podlegają wielu czynnikom stresowym, a jednocześnie pełnią wiele ważnych funkcji. Dane lotnicze i satelitarne pozwalają na zdalne pozyskiwanie informacji o stanie roślinności. Na wykładzie przedstawione będą możliwości monitoringu na obszarach chronionych, określania kondycji terenów zielonych w mieście, a także zastosowanie teledetekcji w rolnictwie precyzyjnym.
17 lutego, godz. 11.30-13.00, dr Maksym Łaszewski, O zdrojach Warszawy i okolic z perspektywy hydrologicznej i historyczne
Źródła pełniły niegdyś istotną rolę w zaopatrzeniu ludności w wodę pitną, stanowiąc jednocześnie obiekty o dużym znaczeniu kulturowo-religijnym. Obecnie badania wypływów wód podziemnych pozwalają na ocenę stanu środowiska i jego przemian zachodzących na skutek procesów naturalnych oraz antropogenicznych. W ramach wykładu przyjrzymy się funkcjonowaniu źródeł bijących w Warszawie i jej okolicach, zarówno pod kątem hydrologicznym, jak i historycznym. Rozważania będą prowadzone w oparciu o wyniki badań realizowanych w Zakładzie Hydrologii WGSR UW.
terminy SPACERY po UW (godz. 11.00-12.45)
18.09.2025 (termin ZAJĘTY)
25.09.2025 (termin ZAJĘTY)
2.10.2025 (termin ZAJĘTY)
9.10.2025 (termin ZAJETy)
16.10.2025 (termin ZAJETy)
23.10.2025 (termin zAJĘTY)
30.10.2025 (termin zAJĘTY)
6.11.2025 (termin wolny)
4.12.2025 (termin wolny)
11.12.2025 (termin wolny)
18.12.2025 (termin ZAJĘTy)
8.01.2026 (termin wolny)
15.01.2026 (termin ZAJĘTy)
5.02.2026 (termin ZAJĘTY)
12.02.2026 (termin zAJĘTy)
19.02.2026 (termin wolny)
26.02.2026 (termin zAJĘTy)